Zwangerschapsdiabetes

Wat is zwangerschapsdiabetes?

Zwangerschapsdiabetes, ook wel diabetes gravidarum genoemd, is een stofwisselingsziekte die wordt gekenmerkt door hyperglykemie (verhoogde bloedsuikerspiegel) die voor de eerste keer optreedt tijdens de zwangerschap. Deze pathologie ontstaat meestal in het tweede of derde trimester en verdwijnt vaak na de bevalling. Het betreft een glucosetolerantiestoornis specifiek voor de zwangerschap, waarbij patiënten worden getroffen die voorheen geen diabetes hadden.

Hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap veroorzaken insulineresistentie. Stel je voor dat insuline een sleutel is die glucose in staat stelt de cellen van het lichaam binnen te dringen. Bij zwangerschapsdiabetes werkt deze sleutel minder efficiënt, waardoor glucose de cellen niet kan binnendringen om als energiebron te worden gebruikt. Hierdoor hoopt suiker zich op in het bloed, wat leidt tot een verhoogde bloedsuikerspiegel.

Wat is de prevalentie van zwangerschapsdiabetes?

De prevalentie van zwangerschapsdiabetes in Frankrijk neemt toe. Het is gestegen van 10,8% in 2016 naar 16,4% in 2021. Deze toename kan worden verklaard door verschillende factoren, waaronder de veroudering van de maternale leeftijd, de toename van overgewicht en obesitas bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd, evenals verbeterde diagnostische instrumenten. Er wordt tegenwoordig gesproken over ongeveer 100.000 nieuwe gevallen van ontwikkeling van zwangerschapsdiabetes per jaar.

Waarom een bloedsuikertest uitvoeren om zwangerschapsdiabetes op te sporen?

Het screenen van zwangerschapsdiabetes is essentieel om implicaties voor moeder en foetus te voorkomen. De nuchtere bloedglucose (bloedsuikerwaarde gemeten na een periode van vasten) is een belangrijke indicator voor het opsporen van hyperglykemie. Een abnormaal hoge bloedsuikerwaarde kan onopgemerkt blijven, aangezien zwangerschapsdiabetes vaak asymptomatisch is.

Bij het uitvoeren van een bloedglucosetest kan de arts snel de patiënten identificeren die een specifieke behandeling nodig hebben. Volgens de richtlijnen voor goede praktijken wordt screening aanbevolen bij zwangere vrouwen met risico, maar ook systematisch tussen de 24e en 28e week van de zwangerschap.

De OGTT (orale glucosetolerantietest) is de gouden standaard voor de diagnose van zwangerschapsdiabetes. Het houdt in dat de bloedsuikerspiegel wordt gemeten op een nuchtere maag, en vervolgens één en twee uur na de inname van 75 g glucose. De streefwaarden voor de bloedsuiker zijn specifiek:

• Na 8 uur vasten: het moet lager zijn dan 0,92 g/L.
• Een uur na de glucosebelasting: lager dan 1,80 g/L.
• Twee uur later: lager dan 1,53 g/L.

Dit onderzoek bevestigt de diagnose van zwangerschapsdiabetes en stelt een geschikte therapeutische aanpak voor, in overeenstemming met de aanbevelingen van het Nationaal College van Gynaecologen, de Franstalige Diabetes Vereniging en de Franse Verloskundigen.

Wat zijn de symptomen van zwangerschapsdiabetes?

Zwangerschapsdiabetes is vaak asymptomatisch, wat systematisch screenen des te belangrijker maakt. Toch kunnen sommige symptomen waarschuwen:

• Intense dorst en frequente drang om te urineren: Het lichaam probeert het overtollige suiker via de nieren uit te scheiden.
• Ongewone vermoeidheid : De cellen hebben een tekort aan energie door inefficiënt gebruik van suiker.
• Wazig zien: Hyperglykemie kan tijdelijk het gezichtsvermogen beïnvloeden.
• Terugkerende infecties: In het bijzonder urineweginfecties of candidiasis.

De verloskundigen benadrukken het belang van een consult zodra deze symptomen optreden. Desalniettemin zijn deze verschijnselen niet specifiek en kunnen ze worden toegeschreven aan de normale fysiologische veranderingen tijdens de zwangerschap.

Wat veroorzaakt diabetes tijdens de zwangerschap?

Zwangerschapsdiabetes kan tijdens de zwangerschap verschillende gevolgen met zich meebrengen. Voor de moeder verhoogt het het risico op het ontwikkelen van:

• Een zwangerschapshypertensie.
• Een pre-eclampsie, een ernstige aandoening gekenmerkt door hypertensie in combinatie met nierbeschadiging.
• Een overmatige hoeveelheid vruchtwater (hydramnion), wat kan leiden tot een vroegtijdige bevalling.
• Frequente urineweginfecties.

Voor het foetus heeft de hyperglykemie van de moeder significante gevolgen:

• De overtollige suikers passeren de placenta en stimuleren de foetale pancreas om meer insuline te produceren.
• Deze foetale hyperinsulinemie bevordert een overmatige groei, wat leidt tot macrosomie (gewicht boven de 4 kg).
• Een verhoogd geboortegewicht van het kind verhoogt de kans op een moeizame bevalling, wat mogelijk een keizersnede noodzakelijk maakt.
• Na de geboorte kan de pasgeborene metabole stoornissen vertonen, zoals een neonatale hypoglykemie.

Kinderen geboren uit diabetische moeders hebben ook een verhoogd risico om later in hun leven type 2 diabetes te ontwikkelen.

Wat zijn de risico’s voor de baby van zwangerschapsdiabetes ?

Zwangerschapsdiabetes kan verschillende effecten hebben op de baby:

• Foetale macrosomie: Een hoog geboortegewicht (> 4 kg) vergroot het risico op een moeilijke bevalling.
• Schouderdystocie: Situatie waarbij de schouders van de pasgeborene vast blijven zitten na het verschijnen van het hoofd, wat een obstetrische noodsituatie vormt.
• Neonatale hypoglykemie: als gevolg van een overmaat aan insuline geproduceerd als reactie op maternale hyperglykemie.
• Ademnood: Soms vertraagde longrijping.
• Neonatale icterus: Hyperbilirubinemie door een verhoogde productie van rode bloedcellen.
• Verhoogd risico op obesitas en type 2 diabetes op volwassen leeftijd.

Deze risico’s rechtvaardigen een verhoogde bewaking van de zuigeling, zoals aanbevolen door de richtlijnen voor goede praktijken. Het implementeren van preventieve maatregelen vanaf de zwangerschap draagt bij aan de toekomstige gezondheid van het kind.

Wat zijn de symptomen van zwangerschapsdiabetes?

Naast de eerder genoemde symptomen kunnen bepaalde klinische tekenen wijzen op zwangerschapsdiabetes:

• Overmatige gewichtstoename van de moeder.
• Hoge bloeddruk.
• Glykemische afwijkingen bij laboratoriumonderzoek.
• Echografie onthult een foetus met een grotere omvang of massa dan normaal voor de zwangerschapsduur.

Bij deze symptomatologie moet speciale aandacht worden besteed aan vrouwelijke patiënten om een geschikte screening en therapeutische benadering te implementeren.

Wat zijn de oorzaken van zwangerschapsdiabetes?

De diabetes wordt voornamelijk veroorzaakt door hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap die leiden tot insulineresistentie. De hormonen geproduceerd door de placenta, zoals het placentaal lactogeen hormoon, cortisol en oestrogenen, verminderen de effectiviteit van insuline.

Verschillende risicofactoren verhogen de kans op het ontwikkelen van deze pathologie:

• Overgewicht of obesitas (BMI hoger dan 25).
• Gevorderde maternale leeftijd (ouder dan 35 jaar).
• Familiegeschiedenis van type 2 diabetes.
• Persoonlijke voorgeschiedenis van zwangerschapsdiabetes of pre-existente diabetes.
• Eerdere geboorte van een kind van meer dan 4 kg.
• Glucosetolerantieproblemen geïdentificeerd vóór de zwangerschap.
• Etnische afkomst (bepaalde populaties lopen meer risico).

Begrip van deze oorzaken stelt zwangere vrouwen en gezondheidsprofessionals in staat om effectieve preventieve maatregelen te nemen.

Hoe wordt de screening voor zwangerschapsdiabetes georganiseerd?

Het onderzoek naar zwangerschapsdiabetes wordt aanbevolen voor alle patiënten met een verhoogd risico en gebeurt in verschillende fasen:

1. Nuchtere veneuze bloedglucose vanaf het eerste trimester voor vrouwen met risicofactoren.
   • Als het hoger is dan 0,92 g/L maar lager dan 1,20 g/L, wordt een OGTT-test voorgeschreven.
   • Als deze gelijk aan of hoger is dan 1,20 g/L, duidt dit op een reeds bestaande diabetes mellitus.
2. Tussen de 24e en 28e week van de zwangerschap, de uitvoering van de OGTT van 75 g voor alle vrouwen die nog niet reeds gescreend zijn.
   • Meting van de bloedsuikerspiegel nuchter, gevolgd door metingen één en twee uur na inname van 75 g glucose.
   • Diagnose van zwangerschapsdiabetes als ten minste één van de volgende waarden is bereikt of overschreden:
     • Nuchter: 0,92 g/L.
     • Om 1 uur: 1,80 g/L.
     • Om 2 uur: 1,53 g/L.

Dit onderzoek, in overeenstemming met de richtlijnen voor goede praktijken, maakt een vroege behandeling mogelijk om de gevolgen te verminderen.

Wat is de normale bloedglucosespiegel bij een zwangere vrouw?

Bij de zwangere vrouw zijn de glycemische doelen strikter om de foetus te beschermen:

• Nuchter: glucosegehalte lager dan 0,92 g/L.
• Een uur na een maaltijd: lager dan 1,20 g/L.

Het wordt aanbevolen dat patiënten met diabetes tijdens de zwangerschap meerdere keren per dag (meestal 4 tot 6 keer) een zelfcontrole van de bloedglucose uit te voeren. Deze benadering zorgt ervoor dat de glycemische streefwaarden worden gehaald en dat de insulinetherapie in real-time kan worden aangepast.

Wat zijn de behandelingen voor diabetes tijdens de zwangerschap?

De behandeling van zwangerschapsdiabetes berust op leefstijl- en dieetmaatregelen en, indien nodig, op insulinetherapie:

• Gebalanceerd dieet :
  • Verdeel in 3 hoofdmaaltijden en 2 tot 3 tussendoortjes.
  • Geef de voorkeur aan complexe koolhydraten met een lage glycemische index.
  • Verhoog de inname van vezels.
  • Beperk snelle suikers en verzadigde vetten.
• Regelmatige lichaamsbeweging :
  • Oefen bijvoorbeeld met wandelen, zwemmen of prenatale yoga
  • Oefening verbetert de gevoeligheid voor insuline en helpt bij het beheersen van de bloedsuikerspiegel.
• Zelfcontrole van de bloedsuikerspiegel :
  • Meet de bloedsuikerspiegel meerdere keren per dag om de behandeling therapie indien nodig aan te passen.

Als deze maatregelen niet voldoende zijn, kan een insulinetherapie worden gestart na overleg met een endocrinoloog-diabetoloog. Orale antidiabetica zijn over het algemeen gecontra-indiceerd tijdens de zwangerschap.

Welk dieet moet worden gevolgd bij diabetes tijdens de zwangerschap?

Bij diabetes tijdens de zwangerschap is het belangrijk om een aangepaste voeding te volgen om de bloedsuikerspiegel te beheersen:

• Verdeel de voedselinname: 3 hoofdmaaltijden en tussendoortjes om glykemische pieken te voorkomen.
• Kies hoogwaardige koolhydraten: volkoren granen, peulvruchten, groene groenten.
• Verhoog de vezels: Ze vertragen de opname van suiker.
• Snelle suikers beperken: Vermijd suikerhoudende dranken, gebak en snoep.
• Magere eiwitten consumeren: Wit vlees, vis, eieren.
• Voorkeur geven aan gezonde vetten : plantaardige oliën rijk aan omega-3, noten.
• Voldoende hydratatie : Drink regelmatig water gedurende de dag.

Een consult met een diëtiste maakt het mogelijk om een gepersonaliseerd voedingsplan op te stellen, in overeenstemming met de richtlijnen voor goede praktijk.

Hoe wordt de zwangerschapsbegeleiding georganiseerd?

De begeleiding van een zwangerschap met diabetes is multidisciplinair:

• Regelmatige consultaties :
  • Opvolging door de huisarts, de gynaecoloog-verloskundige en de endocrinoloog-diabetoloog.
  • Aanpassing van de behandeling op basis van de resultaten van de zelfcontrole van de bloedglucose.
• Aanvullende echografieën :
  • Bewaking van de groei van de foetus.
  • Evaluatie van het vruchtwater.
• Therapeutische educatie :
  • Leren omgaan met diabetesbeheer.
  • Adviezen over voeding en regelmatige lichaamsbeweging.
• Bijzondere monitoring aan het einde van de zwangerschap:
  • Beslissing over de bevallingsmethode (vaginale bevalling of keizersnede).
  • Preventie van complicaties bij de geboorte.

Deze nauwe opvolging, in overeenstemming met de aanbevelingen voor goede praktijken, zorgt voor een optimale zorg voor moeder en kind.

Waarom is het belangrijk om een arts te raadplegen voor zwangerschapsdiabetes?

Het raadplegen van een arts is essentieel voor:

• Vroegtijdige screening van diabetes.
• Een passende zorgverlening opzetten om complicaties te voorkomen.
• Informeren en begeleiden van de patiënte gedurende haar hele zwangerschap.
• Voorkomen van de ontwikkeling van een type 2-diabetes in de toekomst.
• Zorg voor postnatale follow-up voor de moeder en het kind.